W MSZ odbyło się pierwsze spotkanie zespołu do spraw dialogu z Izraelem

Rozpoczął pracę zespół do spraw dialogu prawno-historycznego z Izraelem. W Markowej, w Muzeum Polaków Ratujących Żydów w czasie II Wojny Światowej premier Mateusz Morawiecki spotkał się z dziennikarzami – w tym korespondentami mediów zagranicznych. Polska dąży do wyjaśnienia nieporozumienia w relacji z Izraelem wywołanego przyjętą przez parlament nowelizacją ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej.

W MSZ na pierwszym posiedzeniu zebrała się powołana przez premiera Mateusza Morawieckiego 5-osobowa grupa pod przewodnictwem wiceministra spraw zagranicznych Bartosza Cichockiego. Wiceprezes IPN Mateusz Szpytma, wicedyrektor Muzeum II Wojny Światowej Grzegorz Berendt, Armen Artwich z Kancelarii Premiera oraz publicysta Bronisław Wildstein zajmą się współpracą z analogicznym zespołem z Izraela. Celem jest wyjaśnienie wątpliwości dotyczących nowelizacji ustawy o IPN. Powołanie obu zespołów to efekt niedzielnej rozmowy telefonicznej premierów Polski i Izraela.
Spotkanie zakończyło się bez podjęcia konkretnych decyzji, jednak według zapowiedzi Bronisława Wildsteina – wkrótce ma dojść do ponownych rozmów.

Wyjaśnienie przyczyn nowelizacji ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej oraz przybliżenia prawdy historycznej o sytuacji Polski pod okupacją niemiecką podczas II wojny światowej i udziale Polaków w ratowaniu Żydów było także celem spotkania premiera Mateusza Morawieckiego z dziennikarzami w podkarpackim Muzeum, któremu patronuje rodzina Ulmów. W latach 1942-44 przypłaciła ona życiem udzielenie schronienia ośmiorgu ukrywającym się Żydom.
Mateusz Morawiecki zadeklarował, że rząd nie pozwoli nikomu używać nieprawdziwych stwierdzeń o „polskich obozach śmierci”. „To nasz Rubikon” – podkreślił szef rządu. Jego zdaniem, przypisywanie ofiarom niemieckich zbrodni winy za nie, jest niegodziwe i obraża ofiary. Premier przypomniał, że każdego dnia wojny ginęło średnio trzy tysiące polskich obywateli, 10 z nich za pomoc Żydom. Podkreślił, że „odpowiedzialność za to ponoszą Niemcy”.
Zwrócił również uwagę, że niemiecki funkcjonariusz odpowiedzialny za zbrodnię w Markowej – jak wielu niemieckich zbrodniarzy – żył w dostatku wiele lat po wojnie.
Mateusz Morawiecki mówił też o skali polskiej pomocy dla Żydów w czasie II wojny światowej. Przypominał, że w okupowanej Polsce – w przeciwieństwie do krajów Europy Zachodniej – za jakąkolwiek pomoc Żydom groziła kara śmierci. Mimo to, w aktywne wspieranie Żydów było zaangażowanych od 30 do 50 tysięcy Polaków. W uratowaniu każdego z ocalonych 100-200 tysięcy Żydów uczestniczyło kilkoro Polaków. Premier wspomniał także o szmalcownikach wydających Żydów niemieckim funkcjonariuszom.
Mateusz Morawiecki zadeklarował wolę odkrywania prawdy o naszej historii wspólnie z naszym partnerami. „Chcę z jak największą otwartością powitać historyków z innych krajów, którzy zamierzają prowadzić badania nad smutnymi kartami polskiej historii” – mówił szef polskiego rządu. Zastrzegł przy tym, że odkrywanie prawdy historycznej wymaga wiele wysiłku, podobnie jak usuwanie elementów, które fałszują nasza historię”. Mateusz Morawiecki zapewnił, że wspiera badania historyków, a przyjęta przez parlament ustawa o IPN w żaden sposób nie ograniczy prac naukowych.
Premier dodał, że Polska w godny sposób dba o wszystkie miejsca żydowskiego męczeństwa, podczas gdy w Austrii czy Niemczech nie jest to takie oczywiste.
Mateusz Morawiecki przyznał jednocześnie, że nowelizacja ustawy o IPN została uchwalona w „co najmniej niefortunnym terminie”. Wyraził przekonanie, że dłuższe konsultacje ze strona izraelską pozwoliłyby na znalezienie porozumienia. Szef polskiego rządu ocenił, że Polska Fundacja Narodowa powinna przyspieszyć swoje działania w sprawie relacji polsko-izraelskich. Zdaniem Mateusza Morawieckiego powinny być one „bardzo widoczne, przyjazne i uzgodnione z naszymi żydowskimi przyjaciółmi”.

Prezes PiS Jarosław Kaczyński powiedział, że w ramach walki o prawdę historyczną nie można popadać w panikę, należy raczej wypracować mechanizm obrony prawdy, bo – jak mówił – nie obroni się ona sama. Zwracając uwagę na wpisy w internecie, szef ugrupowania rządzącego zauważył, że jeden nieprawdziwy może zgromadzić kilkaset tysięcy tak zwanych „polubień”, nie staje się jednak przez to prawdą.
Jarosław Kaczyński podkreślił, że sformułowanie o „polskich obozach śmierci” jest „kłamstwem skandalicznym i skrajnie niemoralnym”. Dodał, że jest też „niską próbą przerzucenia odpowiedzialności za potworne zbrodnie z silniejszego, bo Niemcy są od nas silniejsi, na słabszych”.

„Chcemy żeby prawda o polskiej historii była przekazywana na cały świat” – mówił marszałek Senatu Stanisław Karczewski po tradycyjnym spotkaniu z korpusem dyplomatycznym akredytowanym w Polsce. Wcześniej, w wystąpieniu do dyplomatów marszałek powiedział między innymi, że obarczanie naszego kraju współodpowiedzialnością za Holokaust jest antypolonizmem i przypomniał, że to właśnie polski rząd na uchodźstwie pierwszy poinformował o systemowej zagładzie Żydów dokonywanej przez hitlerowców. Podczas spotkania z dziennikarzami Stanisław Karczewski podkreślił, że odniesienie się do bieżącej sytuacji było zupełnie naturalne i wynikało z potrzeby wyjaśnienia, po co jest ustawa o IPN. Ambasador Izraela w Polsce była nieobecna, ale marszałek przypomniał, że rozmawiał z nią o tym przedwczoraj, także o obecnym kryzysie.
Marszałek wyraził nadzieję na wyjście relacji polsko-izraelskich z kryzysu. Zapewnił, że polskie władze „zrobią wszystko, żeby ta prawda, że Polacy byli ofiarami II wojny światowej, podobnie jak prawda o Katyniu, o której świat nie wiedział i nie słyszał, była przekazywana na cały świat”. Dodał, że obecnie polityka i wielu dziennikarzy zagranicznych chce odwrócić i fałszować historię. Te relacje „będziemy odbudowywać, będziemy tłumaczyć, będziemy wzajemnie wysłuchiwać się i przede wszystkim mówić o prawdzie” – mówił Stanisław Karczewski.

O tym, że przy dobrej woli obu stron konflikt uda się zażegnać w ciągu najbliższych dni lub tygodni, jest przekonany wicepremier Jarosław Gowin. W jego ocenie spór polsko-izraelski wynika z błędów komunikacyjnych. Wicepremier podkreślił, że dobre relacje z Izraelem są dla Polski kluczowe i nie wykluczył dalszego doprecyzowania ustawy o IPN.

Zaniepokojenie kontrowersją wokół zmiany przepisów wyraziła Międzynarodowa Rada Oświęcimska, skupiająca między innymi byłych więźniów i historyków. W oświadczeniu napisała, że „nowe nieprecyzyjne przepisy budzą uzasadnione obawy o ograniczanie wolności w odkrywaniu prawdy o Holokauście”. Jednocześnie to działające przy Premierze RP grono podkreśliło nadzieję na dialog między zainteresowanymi stronami, wyjaśnienie kwestii spornych i znalezienie „takich rozwiązań, które oznaczają największy szacunek dla historycznej prawdy i dla pamięci o wszystkich ofiarach”. Rada w dokumencie zaznacza, że od lat wspierała wysiłki i angażowała się w działania służące walce z kłamliwymi sformułowaniami o „polskich obozach”.

Ambasada Izraela w Warszawie twierdzi, że w ostatnich dniach w Polsce odnotowała falę antysemickich ataków. Placówka opublikowała oświadczenie w tej sprawie. Izraelscy dyplomaci zgłaszają, że w ostatnich dniach docierały do nich antysemickie wypowiedzi i komentarze, a wiele z nich skierowanych było bezpośrednio do ambasador Anny Azari. Rzecznik izraelskiej ambasady Michał Sobelman powiedział Polskiemu Radiu, że antysemickie treści pojawiły się nie tylko w internecie, ale również w mediach, miedzy innymi w TVP Info. W oświadczeniu dyplomaci powtórzyli równocześnie, że Izrael zgadza się ze stanowiskiem Polski i nazywa obozy śmierci „niemieckimi nazistowskimi obozami”.

Od tygodnia trwa spór dyplomatyczny między Polską a Izraelem. Powodem jest przegłosowana tydzień temu przez Sejm, a dwa dni temu także przez Senat nowelizacja ustawy o IPN. Zakłada ona kary grzywny lub więzienia dla osób, które przypisują Polsce współodpowiedzialność za zbrodnie hitlerowców w czasie II wojny światowej. Ministerstwo sprawiedliwości, które przygotowało projekt nowelizacji tłumaczy, że chodzi o obronę dobrego imienia Polski.
Izraelskie władze protestują, bo uważają, że zapisy ustawy są fałszowaniem historii. Ustawa czeka teraz na podpis prezydenta Andrzeja Dudy.